De egotoestanden of zijnswijzen worden gebruikt als basismodel binnen de TA.Elke egotoestand geeft het geheel van denken, voelen en handelen weer, dat ons functioneren bepaalt. Berne onderscheidde 3 egotoestanden: Ouder, Volwassene en Kind.In elk van deze egotoestanden komt het samengaan van denken, voelen en handelen op een voor ieder persoon unieke manier tot uiting.
· Ouder : Gedrag, gevoelens en gedachten overgenomen van ouderfiguren.
· Volwassene : Gedrag, gevoelens en gedachten als een directe respons op hetgeen hier en nu gebeurt.
· Kind : Gedrag, gevoelens en gedachten die we herhalen uit onze kinderjaren.
De egoposities worden weergegeven door drie cirkels die boven elkaar worden geplaatst en weergegeven door een letter : O = Ouder, V = Volwassene, K = Kind.Op ieder moment in ons leven kan een van deze egotoestanden de bovenhand halen waardoor ons functioneren op dat moment hierdoor wordt bepaald.
De TA gebruikt dit basismodel op een functionele en structurele manier om inzicht te brengen in ons functioneren en om communicatie effectiever te maken. Bij de functionele manier ga je kijken wat er in het hier-en-nu waargenomen wordt. Bij de structurele manier ga je kijken wat de oorsprong van je handelen is.
We focussen hier op de verdere opsplitsing van de Ouder en de Kind egotoestand die het functionele model gebruikt.
In de Ouder egotoestand wordt een Structurerende (of Kritische) Ouder en een Voedende Ouder onderscheiden. Beide Ouder egotoestanden kunnen op een positieve of negatieve manier ingezet worden. Op de negatieve manier schieten de kwaliteiten van de egostoestanden door zodat ze contraproductief werken en de autonomie van de persoon belemmeren. De positief Structurerende Ouder biedt structuur, zet grenzen, geeft waarden en normen door. De negatief Structurerende Ouder is bazig, dominant en schiet door in autoritair gedrag. De positief Voedende Ouder ondersteunt, is bedrijvend en moedigt aan. De negatief Voedende Ouder is betuttelend, palperend en schiet zelfs door richting verstikkend gedrag.
In de Kind egotoestand kunnen we het Aangepast Kind of Natuurlijk Kind onderscheiden. Ook hier is een positieve of negatieve invulling mogelijk. Het Natuurlijke Kind (NK) kan spontaan, authentiek, levenslustig en avontuurlijk zijn. In de negatieve modus is het roekeloos en egocentrisch. Het Aangepaste Kind (AK) kan gehoorzaam, behulpzaam en volgend zijn, maar in een negatieve modus ook rebels, onderdanig, klagerig, soms zelf slachtofferachtig.
