Een levenspositie is de positie van waaruit we naar onszelf, de anderen en de wereld kijken. Het is het TA-concept dat wereldwijd bekend geworden door het boek van Thomas A. Harris 'Ik ben OK, jij bent OK!'.
Vanaf je geboorte word je overladen met tal van ervaringen die voortspruiten uit de relatie met je opvoeders. Door deze ervaringen vorm je een existentieel oordeel over jezelf, de anderen en de wereld. En wat je door dat venster ziet, vind je OK of niet OK.
- 'OK zijn' betekent: waardevol zijn, gerespecteerd worden om wie je bent, er mogen zijn, belangrijk zijn.
- 'Niet OK zijn' betekent: minder belangrijk zijn, niet de moeite waard zijn, ongelukkig zijn, afhankelijk zijn.
Eens dit oordeel gevormd is, verwordt het tot een levenspositie die een groot deel van je denken, voelen en handelen in je verdere leven zal bepalen. Je levenspositie wordt met andere woorden het venster waardoor je jezelf en de wereld bekijkt en interpreteert.
Eric Berne onderscheidde vier levensposities:
- Ik ben OK – Jij bent OK (+/+)
- Ik ben niet OK – Jij bent OK (-/+)
- Ik ben OK – Jij bent niet OK (+/-)
- Ik ben niet OK – Jij bent niet OK (-/-)
Je hebt een favoriete levenspositie waarin je 'spontaan' vertoeft. Af en toe ben je in een van de andere basisposities. Hoe bewuster jij je bent van hoe je denkt, voelt en handelt, hoe duidelijker wordt wat jouw voorkeurpositie is en hoe deze positie kan leiden tot stoornissen in al relaties. Herhalende denkpatronen als :
- Ik wil af van (+/-)
- Ik wil hier weg (-/+)
- Ik kan totaal niets (--)
versterken gevoelsmatig nog deze posities waardoor je oorspronkelijk ingenomen levenspositie in 'zijn' en 'denken' nog meer worden verankerd.
In interacties tussen mensen speelt niet alleen je eigen levenspositie een rol. Ook de levenspositie van de persoon met wie je interageert, bepaalt mee welk gedrag je stelt. Hoe je denkt, voelt en handelt, wordt immers vaak getriggerd door de houding en het gedrag van de andere.
Zo zal iemand die jou benadert vanuit een arrogante +/- positie makkelijk jouw hulpeloze -/+ positie activeren. Bekijken jij en de andere de situatie allebei vanuit de hopeloze -/- positie, dan is de kans groot dat er weinig zal veranderen aan de situatie. Jij en de andere zullen tot het meest functionele gedrag komen wanneer jullie allebei een ++ levenspositie innemen. Op gedragsniveau zal dat, afhankelijk van de basisposities die jij en de ander innemen, tot een verschillend resultaat leiden.
- IK : +/+ of -/+ of +/- of -/-
- JIJ : -/- of +/- of -/+ of +/+
Wil je weten wat jouw basale levenspositie is, vul dan hier de vragenlijst in.
